در دنیای امروز که با چالش‌های متعددی مانند منابع طبیعی، محیط‌زیست و تغییرات آب‌وهوایی روبرو هستیم، محیط‌های سالم در بخش‌های مختلف، از جمله کشاورزی امری ضروری است. کشاورزی سالم به سیستمی برای حفظ سلامت خاک، ارتقای تنوع زیستی و تولید غذای سالم و مغذی برای نسل‌های آینده‌پژوهش دارد. در این میان، کودهای زیستی به‌عنوان سربازان میکروسکوپی در دنیای کشاورزی، نقش دارند. این کودها، جایگزینی طبیعی و کارآمد برای کودهای شیمیایی مضر هستند و با استفاده از میکروارگانیسم‌های باکتری‌های زنده، قارچ‌ها و جلبک‌ها به افزایش سلامت گیاهان و مواد غذایی اکوسیستم‌های کشاورزی کمک می‌کنند.

ما در این مقاله کودهای زیستی را معرفی کرده و به بررسی جایگاه آنها در کشاورزی پایدار می‌پردازیم.

کود زیستی چیست؟

کودهای زیستی به طور طبیعی خاک را می‌سازند و به گیاهان در جذب مواد مغذی کمک می‌کنند. این کودها، جایگزینی پایدار برای کودهای شیمیایی مضر هستند و نقش حیاتی در ارتقای سلامت خاک، افزایش عملکرد محصول و حفظ محیط‌زیست دارند. کودهای زیستی حاوی میکروارگانیسم‌های مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و جلبک‌ها هستند زنده‌ای (میکروارگانیسم‌ها، موجودات زنده‌ای هستند که فقط با استفاده از میکروسکوپ قابل‌مشاهده هستند) که هر کدام وظیفه‌ای در خاک دارند. همچنین این کودها باعث افزایش مقاومت گیاهان در مقابل بیماری‌ها، آفت‌ها و تنش‌های محیطی می‌شوند. با جایگزینی کودهای شیمیایی با کودهای زیستی، می‌توانیم به طور قابل‌توجهی به حفظ سلامت، ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی و حفاظت از محیط‌زیست کمک کنیم. از این کودها، نه‌تنها به نفع کشاورزان و باغداران است، بلکه برای سلامت انسان و کره زمین نیز منفعت دارد.

چرا باید از کود زیستی استفاده کنیم؟

نمی‌توان از نقش دیگر کود‌ها یا عناصر ماکرو و میکرو، مانند نقش گوگرد در کشاورزی چشم‌پوشی کرد، و این مقاله نیز تأکیدی بر مضر بودن این کود‌ها یا عناصر نیست، با دانش به این موضوع در اینجا به بررسی چند مورد برای استفاده از کودهای زیستی به‌جای کودهای شیمیایی پرداخته‌ایم که شامل موارد زیر است:

بهبود ساختار خاک

 میکروارگانیسم‌های موجود در کودهای زیستی، به تشکیل و پایداری خاک کمک می‌کنند و در نتیجه، نفوذ و جریان آب در خاک بیشتر می‌شود. این امر به نوبه خود، گیاهان را قوی‌تر می‌کند و به جذب بهتر آب و مواد مغذی کمک می‌کند.

کاهش نیاز به کودهای شیمیایی

با استفاده از کود‌های زیستی، می‌توان وابستگی به کودهای شیمیایی را به طور قابل‌توجهی کاهش داد و از تخریب محیط‌زیست جلوگیری کرد.

افزایش مقاومت گیاهان

کودهای زیستی، با تقویت سیستم ایمنی گیاهان، آنها را در برابر بیماری‌ها، آفات و تنش‌های محیطی مقاوم‌تر می‌سازند. این امر به نوبه خود، باعث کاهش استفاده از آفت‌کش‌ها و سموم شیمیایی می‌شود که برای سلامتی انسان و محیط‌زیست مضر هستند.

در نهایت

از کودهای زیستی، روشی پایدار، کارآمد و دوستدار محیط‌زیست برای افزایش سلامت گیاهان و حفظ ترکیب اکوسیستم‌های کشاورزی استفاده می‌شود. با جایگزینی کودهای شیمیایی با این جایگزین‌های طبیعی، می‌توانیم به کشاورزی پایدار و آینده‌ای سالم‌تر برای خود و کره زمین دست پیدا کنیم.

تفاوت کود بیولوژیکی یا زیستی با کود ارگانیک

دو اصطلاح رایج  «کود بیولوژیکی» و «کود ارگانیک» هر دو نوع به دنبال ارتقای سلامت خاک و تغذیه گیاهان هستند، اما تفاوت‌های ظریف بین آنها وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.

کود بیولوژیکی

این نوع کود از موجودات زنده میکروسکوپی مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و جلبک‌ها تشکیل شده است. این میکروارگانیسم‌ها به طور طبیعی به جذب مواد مغذی توسط گیاهان کمک می‌کنند. کودهای بیولوژیکی با فعالیت‌های شگفت‌انگیز خود، به طور طبیعی به دست‌خیزی خاک و تغذیه گیاهان کمک می‌کنند. این کودها که حاوی مواد ذره‌بینی زنده مثل باکتری‌ها، قارچ‌ها و جلبک‌ها هستند که نقش حیاتی در ارتقای سلامت خاک، افزایش عملکرد و حفظ محیط‌زیست ایفا می‌کنند. از مزایای کودهای بیولوژیکی می‌توانند به بهبود ساختار خاک، افزایش مقاومت گیاهان در برابر بیماری‌ها و آفات، و کاهش نیاز به استفاده از کودهای شیمیایی اشاره کرد و از معایب آن این است که اثرگذاری کودهای بیولوژیکی ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشد و در مقایسه با کودهای شیمیایی، به زمان بیشتری نیاز داشته باشند.

کود ارگانیک

این نوع کود از مواد طبیعی مانند بقایای گیاهان و حیوانات، کمپوست و کود دامی تهیه می‌شود. مواد آلی موجود در این کودها به‌مرورزمان تجزیه‌وتحلیل شده و به مواد مغذی قابل‌جذب توسط گیاهان تبدیل می‌شوند. مواد آلی موجود در این نوع کود، به‌مرورزمان توسط میکروارگانیسم‌های خاک تجزیه شده و به مواد مغذی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم تبدیل می‌شوند. این مواد مغذی در گیاهان قرار گرفته و به رشد آنها کمک می‌کنند. از مزایای کودهای ارگانیک این است که علاوه بر تغذیه گیاهان و بهبود کیفیت خاک به افزایش تنوع زیستی و حفظ محیط‌زیست کمک می‌کنند و از معایب آنها این است که تجزیه مواد آلی در این نوع کود آهسته و آرام است.

کودهای بیولوژیکی و ارگانیک، هر دو می‌توانند نقش مهمی در ارتقای سلامت خاک، تغذیه گیاهان و حفظ محیط‌زیست داشته باشند.

دسته‌بندی کودهای زیستی

کود بیولوژیک یا زیستی، نوعی کود مفید برای خاک است که به افزایش محصولات کمک می‌کند و باعث بهبود کیفیت خاک می‌شود ما در این مقاله به بررسی تعدادی از این موارد می‌پردازیم.

کودهای زیستی تثبیت‌کننده نیتروژن

ویتامین‌های موجود در این کودها، نیتروژن موردنیاز گیاهان را تأمین می‌کنند و نیاز به استفاده از کودهای شیمیایی نیتروژن‌دار را تا حد زیادی کاهش می‌دهند همچنین بر خلاف کودهای شیمیایی که می‌توانند به آب‌وخاک تبدیل شوند، کودهای زیستی تثبیت‌کننده نیتروژن، دوستدار محیط‌زیست هستند.

کودهای زیستی حل‌کننده فسفر

باکتری‌ها و قارچ‌های موجود در این کودها، فسفر را در خاک حل کرده و در ریشة گیاهان قرار می‌دهند که باعث افزایش جذب فسفر توسط گیاهان می‌شود همچنین استفاده از این کودها، نیاز به مصرف کودهای شیمیایی فسفره را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. بر خلاف کودهای شیمیایی که می‌توانند به آب‌وخاک تبدیل شوند، کودهای زیستی حل فسفر، دوستدار محیط‌زیست هستند.

کودهای زیستی برای مواد مغذی کوچک

میکروارگانیسم‌های موجود در این کودها، به‌طورکلی به بهبود و ایجاد خاک کمک می‌کنند. استفاده از این کودها، نیاز به مصرف کودهای شیمیایی حاوی مواد مغذی کوچک را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. کودهای زیستی برای مواد مغذی کوچک، یاریگران ریز مغذی‌ها در خاک هستند که با عملکرد شگفت‌انگیز خود، به طور طبیعی به تأمین مواد مغذی برای گیاهان، افزایش جذب این مواد، بهبود سلامت خاک و حفظ سلامت محیط‌زیست کمک می‌کنند. با استفاده از این کودها می‌توان به پایداری و سازگاری با محیط‌زیست دست‌یافت.

کودهای زیستی محرک رشد گیاه

این نوع کودها باعث افزایش رشد ریشه و ساقه می‌شود و به توسعه بهتر سیستم‌های گیاهی کمک می‌کند. کودهای زیستی محرک رشد گیاه، از گیاهان در برابر تنش‌های محیطی مانند خشکی، سرما و گرما مقاوم می‌کند. با استفاده از این کودها نیاز به مصرف کودهای شیمیایی کاهش پیدا می‌کند و برخلاف کودهای شیمیایی این کودها به آب‌وخاک تبدیل می‌شوند. هرچند کشاورزان بسیاری در کنار استفاده از کود‌های زیستی از کودهای رنگ افزا برای رنگ بهتر میوه‌ استفاده می‌کنند.

نتیجه‌گیری

ما در این مقاله اطلاعات مفیدی را در مورد کودهای زیستی و بیولوژیکی در اختیار شما قرار داده‌ایم. همان‌طور که متوجه شده‌اید  می‌توان کودهای زیستی را به‌عنوان گامی مهم در جهت کشاورزی پایدار و حفظ محیط‌زیست معرفی کرد. همچنین جایگزینی کودهای شیمیایی با این جایگزین‌های طبیعی، می‌تواند به حفظ سلامت خاک، ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی و در نهایت، به‌سلامت انسان و کره زمین کمک کند. انتخاب مناسب کود زیستی و استفاده از آن، به عواملی مانند نوع خاک، نیازهای گیاه و شرایط آب‌وهوایی بستگی دارد به همین دلیل برای تهیه کود مناسب با متخصصان و کارشناسان کشاورزی مشورت کنید.